Społeczeństwo 5.0 czyli o strategicznych problemach Polski

W czasie drugiej edycji Festiwalu Cyfryzacji fundacja Digital Poland opublikowała drugą edycję badania pt: “Technologia w służbie społeczeństwu. Czy Polacy zostaną społeczeństwem 5.0?” (pdf). Badanie przeprowadzone było telefonicznie w lipcu 2020 r. na reprezentatywnej grupie Polaków.

Raport prezentuje wynik rzetelnego badania Polaków, wraz z komentarzami ekspertów, na temat społeczeństwa 5.0. To takie społeczeństwo, w którym technologia służy do rozwiązania strategicznych problemów kraju. Koncepcję ukuli Japończycy, jednak w Polsce jest ciągle mało znana, w przeciwieństwie do biznesowej koncepcji przemysłu 4.0.

Dlaczego społeczeństwo 5.0 jest takie ważne?

Myślę, że wielu z nas przekonało się, że sama technologia nie rozwiąże nam problemów w kraju. Społeczeństwo musi być świadome wyzwań (krok 1), ale również być gotowe skorzystać z rozwiązań technologicznych (krok 2). Świetnie widać to na przykładzie energii jądrowej, szczepionek na covid-19 czy technologii 5G wokół których pojawiło się w mediach społecznościowych wiele nieprawdziwych informacji co sprawiło, że społeczeństwo może się ich obawiać. W konsekwencji technologie te mogą nie być wdrożone w takim zakresie w jakim byśmy chcieli, co nie pozwoli nam rozwiązać problemu. Przykładowo odpowiedzią na brak kierowców mogą być autonomiczne PKS, pociągi PKP czy tramwaje. Społeczeństwo musi być jednak gotowe z nich skorzystać.

Wśród 23 wyzwań, przed jakimi stoi Polska, Polacy najwyżej stawiają wszechobecną biurokrację (86% badanych). Drugim najważniejszym problem Polski jest starzejące się społeczeństwo (83%). Faktycznie, rekordowo rośnie nam liczba osób powyżej 60 lat, jak również właśnie notujemy największą liczbę zgonów, jak również bardzo duży spadek narodzin. Sumarycznie to najgorsze dane od czasów drugiej wojny światowej! Na trzecim miejscu jest szereg problemów związanych z ochroną zdrowia (np. 80% twierdzi, że coraz dłużej czeka się w Polsce na wizytę u lekarza lub na zabieg w szpitalu) jak również kwestie zanieczyszczenia środowiska.

Z nowości w roku 2020, wobec 2019, widać wyraźnie, że Polacy coraz lepiej rozumieją jak ważny jest dostęp do internetu. Widać wzrost istotności tego problemu w oczach Polaków do 54% z 47%. Ciekawy jest również spadek istotności problemu braku rąk do pracy (z 63% do 50%) co można wynikać z kryzysu gospodarczego spowodowanego przez COVID-19 oraz dużego napływu imigrantów do Polski ze wschodu.

Warto też odnotować, że blisko 60% Polaków uważa, że Polska nie jest dobrze przygotowana do takich kryzysów takich jak pandemia covid-19. Prawie tyle samo Polaków uważa, że system emerytalny zbankrutuje co pozwala zrozumieć, dlaczego powodzeniem cieszy się chęć obniżania podatków i inwestowania w twarde aktywa na emeryturę takie jak ziemia czy nieruchomości w Polsce.

Polacy pozytywnie wypowiadają się o technologiach

Aż 97% Polaków uważa, że nowe technologie są potrzebne, a 94% uważa, że są potrzebne po to aby dynamicznie rozwijała się Polska gospodarka. Cyfryzacja ułatwia przy tym codzienne życie (87%).

Ponad połowa Polaków chętnie sięga po nowe technologie (66%) co pokazuje, że jesteśmy dobrym poligonem doświadczalnym dla nowych produktów i usług, tak jak było to z płatnościami bezstykowymi. Prawie 70% widzi też szansę w zakopywaniu różnic pomiędzy miastami i wsiami, z użyciem nowych technologii jak np. narzędzia do zdalnej pracy czy internetowego handlu.

Polacy świadomi zagrożeń

Największą wadą cyfryzacji jest fakt, że zatapiamy się w cyfrowym świecie i za mało ze sobą rozmawiamy (80%). Aż 70% twierdzi, że utracili kontrolę nad danymi, co pokazuje że wdrożenie RODO nie było skuteczne. Cieszy duży spadek twierdzenia, że technologia tworzy sztuczny świat (spadek z 71% do 57%) co pokazuje, że cyfryzacja w czasie lockdownu i pandemii pozwoliła nam się lepiej komunikować. Blisko połowa twierdzi, że sztuczna inteligencja i robotyzacja są zagrożeniem dla miejsc pracy, a internet, poprzez media społecznościowe, obniża wiarygodność infromacji. Co ciekawe, 20% uważa, że nowe technologie prowadzą do ciężkich chorób – to zdaje się dobra baza dla teorii spiskowych np. w sprawie domniemanego złego wpływu sieci komórkowych (PEM) na nasze zdrowie czy szczepionek.

Co ciekawe, co 3 respondent powiedział, że woli nie korzystać z internetu by dbać o prywatność, a 21% uważa, że technologie są ciągle zbyt skomplikowane. To ostatnie pokazuje konieczność realizowania akcji edukacyjnych, takich jak np. Festiwal Cyfryzacji.
Nauka zdalna mało porządana, jest niczym energia jądrowa

Nauka zdalna mało pożądana, jest niczym energia jądrowa

Polacy mają pozytywne nastawienie do wielu technologii, szczególnie tych które ułatwiają nam życie jak robienie zakupów przez internet, wszelnie narzędzia do nawigacji czy szybsze sposoby analizy chorób. Jako naród jestesmy fanem zielonej energii (87% jest pozytywnie nastawionych do elektrowni wiatrowych czy paneli fotowoltaicznych) i bardzo umiarkowanym zwolennikiem energii jądrowej (40%).

Co ciekawe, z tak samo niskim pozytywnym nastawieniem spotkała się też nauka zdalna w związku z traumatycznymi przeżyciami wielu uczących się osob lub rodziców dzieci w trakcie trwania lockdownu. Polacy podobnie pozytywnie oceniają 5G, jak i media społęcznościowe (65-67%). Jesteśmy przy tym umiarkowanymi fanami automatyzacji.

Płatności mobilne nadciągają!

Gdyby spojrzeć na już wykorzystywane, przynajmniej okazjonalnie, technologie i narzędzia to najpopularniejsza jest nawigacja czy zakupy przez internet (blisko 80%). Podobnie jest z oglądaniem filmów, rozmowami przez internet czy mediami społecznościowymi (75%). Aż 50% Polaków twierdzi, że płaci już mobilnie przez telefon, mając dodaną kartę płatniczą do aplikacji. Blisko 37% pracowało i uczyło się zdalnie, ale też korzystało z telemedycyny. Tylko 10% korzystało kiedykolwiek z samochodów elektrycznych lub o napędzie hybrydowym.

Coraz mniej jesteśmy gotowi by głosować czy uczyć się przez internet. Połowa chce zapłacić dzięki weryfikacji twarzy czy odcinku palca.

Interesujące wnioski można wysnuć z analizy deklarowanej gotowości Polaków do skorzystania z nowych technologii. Wobec roku 2019 r. mocno spadła gotowość do skorzystania z głosowania przez internet czy zdalnej nauki. Pierwsza usługa jest ofiarą kampanii prezydenckiej, podczas której strona rządowa nie wypowiadała się pozytywnie i głosowaniu przez internet. Podobnie ofiarą jest nauka zdalna, w związku z gwałownym wprowdzeniem nauki do szkół, co skutkowało gigantycznym chaosem. Z kolei 65% z nas jest gotowych skorzystać ze szczpionki na COVID-19 co nie napawa optymizmem w związku z brakiem możliwości zbudowania skutecznej ochrony przez koronawirusem.

Roboty mają poparcie

Warto odnotować że roboty opiekujące się starszymi osobami, autonomiczne pojazdy, czy operacje medyczne wykonywane przez robota cieszą się poparciem ponad 30%. To całkiem sporo biorąc pod uwagę, że większości tych rzeczy jeszcze nie ma. Z kolei blisko połowa jest gotowa zapłacić z pomocą odcinku palca czy weryfikacji twarzy co pokazuje, że nowoczesne formy płątności mają szansę rozwinąć się w Polsce.

Piotr Mieczkowski, Dyrektor zarządzający fundacją Digital Poland.