Zgodnie z ustawą o finansowaniu społecznościowym dla przedsięwzięć gospodarczych i pomocy kredytobiorcom od sierpnia 2022 r. do końca 2024 r. konsumenci mogli skorzystać z tzw. wakacji kredytowych, czyli zawieszenia spłaty maksymalnie 12 rat kredytu hipotecznego. Celem ustawy była pomoc kredytobiorcom w czasie, kiedy wysokie stopy procentowe spowodowały poważny wzrost wysokości rat kredytów hipotecznych.

Banki pod lupą UOKiK w sprawie wakacji kredytowych

Prezes UOKiK od początku obowiązywania przepisów monitorował to, w jaki sposób banki wywiązują się z ustawowych obowiązków. W ramach 17 postępowań wyjaśniających na bieżąco analizował, jak instytucje finansowe wdrażają wakacje kredytowe. W wyniku intensywnych działań Urzędu większość banków zmieniło praktyki niekorzystne dla konsumentów lub utrudniające korzystanie z wakacji kredytowych. Postępowania wobec kilku banków zakończyły się postawieniem zarzutów. Obecnie finał ma postępowanie w sprawie praktyk banków z grupy Pekao – Bank Polska Kasa Opieki SA oraz Pekao Bank Hipoteczny SA.

Obydwa banki w tym samym czasie stosowały ten sam, niezgodny z ustawą, model realizacji wniosków o wakacje kredytowe. Z jednej strony skracały okres zawieszenia spłaty kredytu, z drugiej – nieproporcjonalnie wydłużały okres kredytowania. Za niezgodne z ustawą realizowanie wniosków konsumentów o wakacje kredytowe prezes UOKiK Tomasz Chróstny nałożył na obydwa banki kary w łącznej wysokości blisko 119 mln zł. Mają też poinformować o stwierdzonych naruszeniach każdego konsumenta, który został nimi dotknięty.

Krótsze wakacje…

W sytuacji kiedy konsument składał wniosek o wakacje kredytowe w ostatnim miesiącu kwartału, w którym przysługiwało zawieszenie opłacania składek, zawieszenia udzielano nie na pełny miesiąc, lecz od dnia złożenia wniosku do końca miesiąca. Dotyczyło to też sytuacji, gdy wniosek obejmował kilka miesięcy, w tym ostatni miesiąc kwartału. Przykładowo: konsument, który 15 marca 2023 r. złożył wniosek o wakacje kredytowe, powinien uzyskać zawieszenie na cały miesiąc. Natomiast bank przyznał mu je na okres od 15 do 31 marca, czyli 17 dni.

…dłuższa spłata

Dodatkowo, nie zważając na krótszy wymiar zawieszenia, banki automatycznie wydłużały okres kredytowania o pełen miesiąc. Oznaczało to, że konsumenci spłacali kredyt dłużej, niż wynikałoby to z faktycznego czasu zawieszenia, a to mogło podnosić całkowite koszty kredytu – w szczególności poprzez naliczone odsetki.

Działania obu banków miały charakter systemowy i dotyczyły tych klientów, którzy składali wnioski o zawieszenie spłat w trakcie trwania ostatniego miesiąca kwartału lub tych obejmujących więcej niż jeden miesiąc, w tym miesiąc kończący kwartał.

Praktyka obu banków w zakresie nieproporcjonalnego wydłużania okresu kredytowania została zaniechana z dniem 31 grudnia 2023 r., zaś w zakresie skracania okresu zawieszenia spłaty kredytu z dniem 31 grudnia 2024 r.

Banki ukarane przez UOKiK

Za nieprawidłową realizację wniosków o wakacje kredytowe, banki mają zapłacić kary w wysokości:

Bank Polska Kasa Opieki SA – 117 801 000 zł
Pekao Bank Hipoteczny SA – 1 183 304 zł

Szczegółowe informacje na temat rozstrzygnięć znajdują się w treściach decyzji Prezesa UOKiK. Obie są nieprawomocne. Banki mogą odwołać się od nich do Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów.