Zgodnie z nowymi zasadami banki będą musiały uwzględniać potrzeby lokalnych mieszkańców i grup społecznych podczas zamykania oddziałów, czy likwidowania bankomatów. Banki będą zobowiązane również do przedstawienia oceny, czy w danym miejscu istnieje luka w dostępie do gotówki. W przypadku stwierdzenia istotnych luk, banki banki będą zobowiązane do utrzymania oddziałów i bankomatów do czasu znalezienia alternatywnych rozwiązań.

Ludzie muszą mieć dostęp do gotówki. Nowe prawo w UK

Sheldon Mills, dyrektor wykonawczy ds. konsumentów i konkurencji w FCA, twierdzi, że zmiany nie zapobiegną zamykaniu oddziałów banków – ale będą miały wpływ tam, gdzie zamknięcie oddziału pozostawi znaczące luki w lokalnym dostępie do gotówki.

– Trzy miliony ludzi w Wielkiej Brytanii nadal polega na gotówce, nawet gdy płatności cyfrowe stają się coraz bardziej popularne. Wiele małych firm nadal potrzebuje miejsca, w którym mogłyby bezpiecznie deponować swoje przychody każdego dnia. Dlatego też podjęliśmy działania , aby zapewnić utrzymanie rozsądnego dostępu do wypłat i wpłat gotówki – mówi Sheldon Mills.

Od stycznia 2015 roku banki i towarzystwa budowlane zamknęły ponad 6 tys. oddziałów bankowych, co stanowi około 61% placówek otwartych na początku 2015 roku. Do tej pory zaplanowano 410 zamknięć w 2024 roku, a kolejne 61 zostało zaplanowanych na rok 2025 – podaje serwis Finextra.

Z badań FCA wynika, że na gotówce polegają głównie gospodarstwa domowe o niskich dochodach – poniżej 15 tys. funtów rocznie. Brytyjski nadzór podaje, że luki w dostępie do gotówki można wypełnić za pomocą szeregu środków, w tym centrów bankowych, bankomatów (w tym nowych bankomatów depozytowych) i placówek pocztowych.

Zasady mają zostać wprowadzone już w sierpniu bieżącego roku i będą miały zastosowanie do 14 wyznaczonych banków i towarzystw budowlanych. FCA wydłużyło okres dla banków i kas oszczędnościowo-budowlanych na przeprowadzenie oceny dostępu do gotówki, dając lokalnym społecznościom więcej czasu na przedstawienie swoich argumentów. Firmy będą również mogły dokonać przeglądu świadczenia określonych usług gotówkowych po 2 latach.

Co dalej z gotówką w Europie?

Wielka Brytania to jeden z najbardziej bezgotówkowych krajów na świecie. Podobnie jak Szwecja, której bank centralny wyraził ostatnio chęć ochrony gotówki. Riksbank uważa, że potrzebne jest odpowiednie prawo, aby zapewnić obywatelom możliwość płatności gotówkowych.

Zgodnie z raportem Riksbanku w 2023 roku w kraju odnotowano spadek liczby banknotów w obiegu o 10%. Co ciekawe w tym samym raporcie centralny bank Szwecji podaje, że 44% obywateli negatywnie postrzega spadek wykorzystania gotówki. Dla porównania w 2022 roku taki trend krytykowało 36% Szwedów. Odpowiedzią na oczekiwania społeczne ma być zobowiązanie banków do przyjmowania depozytów w postaci banknotów i monet.

Przepisy dotyczące gotówki są też procedowane na szczeblu europejskim. Rada Unii Europejskie przyjęła pakiet przepisów, zgodnie z którymi od 2027 roku płatności gotówkowe będą możliwe jedynie do 10 tys. euro. Postanowienia te mają charakter unijny, tj. obowiązują w każdym kraju UE, a wyjątek stanowią tylko płatności między osobami prywatnymi w kontekście nieprofesjonalnym oraz środki mające na celu zapewnienie zgodności z ukierunkowanymi sankcjami finansowymi i uniknięcie obchodzenia sankcji.

W zeszłym roku polski rząd odrzucił proponowane zmiany w prawie, ale temat ten wrócił jak bumerang, a 24 kwietnia bieżącego roku Parlament Europejski przyjął pakiet przepisów wzmacniających zestaw narzędzi UE do walki z praniem pieniędzy i finansowaniem terroryzmu. Z badań firmy Tavex wynika, że jedynie 30% Polaków popiera wprowadzenie limitu płatności gotówkowych przez UE, a prawie połowa jest zdania, że Polska nie powinna godzić się na wskazane limity (49%). 19% wskazało, że trudno powiedzieć.