Komunikat opublikowano w odpowiedzi na artykuł Pulsu Biznesu pt. „Zbigniew Ziobro nie odpuszcza branży pożyczkowej”.

Składki na edukację finansową

UKNF zwrócił uwagę, że projektodawcy powinni rozważyć wprowadzenie przez instytucje pożyczkowe działalności z wyeliminowaniem obrotu kasowego, czyli zastosowania wyłącznie obrotu bezgotówkowego przy udzielaniu pożyczek.

UKNF chciałby także nałożenia na instytucje pożyczkowe obowiązków sprawozdawczych w zakresie prowadzonej działalności gospodarczej (m.in. o kosztach ponoszonych przez klientów oraz spłacalności portfela). Do tego miałyby dojść składki liczone od wolumenu udzielonych pożyczek, które instytucje pożyczkowe wpłacałyby na rzecz Funduszu Edukacji Finansowej.

Projekt ustawy jest na etapie konsultacji. Wzbudza on szereg kontrowersji. O ile nie ma zastrzeżeń do uszczelnienia przepisów karnych i pożyczek cywilnych udzielanych w zamian za przepisanie tytułu do nieruchomości, to duże wątpliwości wzbudza on w zakresie legalnie działających instytucji pożyczkowych. Więcej na temat omawianego projektu ustawy pisaliśmy tutaj.

Poniżej treść całego komunikatu:

„W nawiązaniu do artykułu opublikowanego 23 maja 2019 r. w Pulsie Biznesu pt. „Zbigniew Ziobro nie odpuszcza branży pożyczkowej” Urząd KNF przekazuje dodatkowe wyjaśnienia.

– Według Urzędu KNF nie powinno się odstępować od stosowania rekomendacji T, m.in. po to, aby Komisja Nadzoru Finansowego mogła efektywnie sprawować nadzór nad systemem finansowym.

– Ewentualne przyznanie KNF nowych zadań w zakresie ochrony konsumentów usług finansowych powinno następować w zakresie i w sposób spójny z podstawowymi zadaniami KNF, która odpowiada przede wszystkim za stabilność rynku finansowego, a także uwzględniać wiodącą rolę UOKiK w zakresie ochrony konsumentów.

Szeroko pojęty nadzór nad zgodnością działania podmiotów z ustawą o kredycie konsumenckim należy do kompetencji UOKiK, nie zaś do nadzoru finansowego, zwłaszcza, że instytucje pożyczkowe nie są podmiotami nadzorowanymi w rozumieniu przepisów ustawy o nadzorze nad rynkiem finansowym. Urzędowi KNF powinna przypadać raczej rola zaplecza kompetencyjnego, koncentrującego się przede wszystkim na kwestiach systemowych i służących właściwym organom (UOKiK, Rzecznik Finansowy, Prokuratura) odpowiednim wsparciem w działaniach nakierowanych na ochronę konkretnych grup konsumentów.

Stanowisko UKNF do zmiany Prawa bankowego (ustawa antylichwiarska) przez wprowadzenie możliwości odstępstwa od stosowania rekomendacji T jest negatywne i zostało wyrażone w piśmie do Ministerstwa Sprawiedliwości z 6 marca 2019 r.; tego stanowiska UKNF nie zmienił.

UKNF nie inicjował zmian legislacyjnych wobec art. 137 ust. 5 Prawa bankowego – przepisu, który upoważnia KNF do wydawania rekomendacji, w tym rekomendacji T. UKNF nie inicjował prac legislacyjnych mających na celu zmianę w ustawie o kredycie konsumenckim. UKNF nie pracuje obecnie nad zmianami rekomendacji T – w tym znaczeniu zatem uznajemy te przepisy za wystarczające do sprawowania nadzoru.

UKNF dostrzega natomiast (i sygnalizował to w piśmie do Ministerstwa Sprawiedliwości z dnia 15 marca 2019 r.) celowość rozważenia następujących zmian, które mogłyby zapewnić większą przejrzystość rynku pożyczek:

a) ustanowienie ustawowego obowiązku prowadzenia przez instytucje pożyczkowe działalności z wyeliminowaniem obrotu kasowego. Przyjmowanie lub dokonywanie płatności związanych z wykonywaniem działalności gospodarczej w oparciu o rachunek bankowy (czy też ewentualnie w oparciu o numer telefonu komórkowego via Blik, itp.) w ocenie UKNF przyczyni się przede wszystkim do większej przejrzystości gospodarki finansowej tych podmiotów, a także ograniczy możliwość uchylania się od zapłaty podatków przez ukrywanie obrotów, wspomoże zwalczanie zjawiska tzw. prania brudnych pieniędzy, a także przyczyni się do upowszechnienia obrotu bezgotówkowego;

b) nałożenie na instytucje pożyczkowe obowiązków sprawozdawczych w zakresie: skali prowadzonej działalności gospodarczej, zgodności z regulacjami dotyczącymi przetwarzania danych klientów, kosztach udzielanych pożyczek dla klientów, spłacalności portfela. Obowiązki sprawozdawcze powinny być realizowane wobec Prezesa UOKiK;

c) wprowadzenie mechanizmu obowiązkowych składek od instytucji pożyczkowych liczonych np. od wolumenu udzielonych pożyczek. Pozyskane w ten sposób środki mogłyby zasilić Fundusz Edukacji Finansowej, jeśli priorytetem dla projektodawców byłoby rozszerzenie kampanii edukacyjnych i informacyjnych mających na celu zwiększenie świadomości finansowej społeczeństwa, albo Fundusz Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej, który jest państwowym funduszem celowym ukierunkowanym na pomoc pokrzywdzonym i świadkom, przeciwdziałanie przestępczości oraz pomoc postpenitencjarną. Dysponentem tego funduszu jest Minister Sprawiedliwości.

Przypomnieć należy, że KNF nie posiada inicjatywy ustawodawczej, a prace na zmianami w ustawach może rozpocząć Rada Ministrów lub poszczególni ministrowie.

Stosowanie rekomendacji T stanowi element ostrożnego i stabilnego zarządzania bankiem (art. 138 ust. 3 Prawa bankowego); w przypadku niezastosowania się do dobrych praktyk wskazanych w rekomendacji, KNF dokonuje oceny czy działania banku nie stwarzają zagrożenia dla interesów posiadaczy rachunków bankowych lub uczestników obrotu instrumentami finansowymi; w przypadku potwierdzenia, że takie zagrożenie występuje, KNF upomina bank na piśmie, a następnie, w przypadku braku poprawy sytuacji może zastosować sankcje administracyjne opisane w art. 138 ust. 3 Prawa bankowego (poniżej zacytowany przepis).

W tym znaczeniu banki muszą stosować rekomendacje. Nie istnieje procedura „odstąpienia” od stosowania rekomendacji. To, czy zachodzi przypadek zagrożenia dla interesów posiadaczy rachunków bankowych lub uczestników obrotu instrumentami finansowymi KNF ocenia zawsze jednostkowo. Biorąc powyższe pod uwagę, art. 79d w brzmieniu ustawy antylichwiarskiej stanowi istotne novum w polskim prawie bankowym, niestosowane do tej pory.

W stanowisku KNF z 6 marca 2019 r. wskazano: „Zwrócić trzeba uwagę na liczbę instytucji kredytowych oraz pośredników kredytowych, które miałby zostać objęte nadzorem KNF. Dział II prowadzonego przez KNF rejestru pośredników kredytowych obejmuje 28 636 podmioty, a rejestr instytucji pożyczkowych obejmuje 437 instytucje pożyczkowe. Tygodniowo do KNF wpływa średnio: około 200 wniosków o dokonanie wpisu pośrednika kredytowego do rejestru pośredników kredytowych oraz około 4 wniosków o dokonanie wpisu instytucji pożyczkowej do rejestru instytucji pożyczkowych. Sprawowanie efektywnego nadzoru przez KNF nad tak szybko przyrastającą liczbą podmiotów nie jest zatem możliwe”.”