Zysk netto banków spadł prawie o połowę w porównaniu do roku 2019 – do poziomu nieznacznie ponad 7,2 mld PLN. Tak duży spadek był spowodowany przede wszystkim trzema czynnikami: obniżeniem dochodów odsetkowych, wzrostem kosztu rezerw oraz wzrostem odpisów na aktywa o obniżonej jakości.

Na początku roku Narodowy Bank Polski opublikował dane na temat zysku netto polskiego sektora bankowego. Wynikało z nich, że zysk spadł prawie o połowę, do poziomu niespełna 8 mld PLN. Były to jednak liczby za okres styczeń-listopad 2020. Raport prezentowany przez ZBP uwzględnia już wszystkie miesiące.

Pełny raport Warszawskiego Instytutu Bankowości, przeprowadzonego na zlecenie Związku Banków Polskich, „O sytuacji ekonomicznej banków 2020” można pobrać tutaj.

Wzrost sumy bilansowej, depozytów i rezerw

W 2020 r. nastąpił bardzo wysoki wzrost sumy bilansowej banków. Wzrost jej o ponad 17% był wyjątkowo wysoki w warunkach recesji gospodarczej i inflacji utrzymującej się poniżej 4%. Wzrost sumy bilansowej był generowany przez bardzo silny dopływ pieniędzy do przedsiębiorstw z tytułu wdrażania przez rząd kolejnych tarcz finansowych.

W tych warunkach banki nie mogły efektywnie wykorzystać zwiększonych depozytów na rozwój akcji kredytowej. W zakresie kredytów dla przedsiębiorstw aktywa netto banków zmniejszyły się w 2020 r. o prawie 5%. Gdyby jeszcze wyeliminować wpływ zmiany kursu złotego do głównych walut kredytów walutowych, to okazałoby się, że zmniejszenie wartości portfela kredytowego było jeszcze wyraźnie większe – czytamy w komunikacie.

W 2020 r. bardzo dynamicznie zwiększyły się rezerwy banków. Wiązały się one przede wszystkim z rosnącym ryzykiem prawnym banków związanym z istniejącym portfelem kredytów mieszkaniowych wyrażonych w CHF.

Kapitały własne banków zwiększyły się w ostatnim roku o 8%. Wynikało to w większym stopniu z realizacji zaleceń nadzorczych dotyczących braku wypłaty dywidendy w 2020 r. Nie oznacza to jednak, że wzrost będzie mieć charakter trwały, gdyż znaczna część zysków za 2019 r. pozostała jako niepodzielone zyski, a więc decyzja o wypłacie dywidendy będzie mogła być jeszcze podjęta w przyszłości – wyjaśnia raport przygotowany przez WIB.

Mniejsze dochody odsetkowe i wynik finansowy netto

Sytuacja w 2020 r. spowodowała bardzo silne obniżenie się wyników finansowych sektora bankowego. Zmniejszyły się dochody odsetkowe, co nie może dziwić w warunkach obniżki stóp procentowych, zahamowania akcji kredytowej i szybkiego wzrostu zobowiązań finansowych. Bardziej może dziwić zmniejszenie tych dochodów zaledwie o niecałe 5%.

W zakresie innych kosztów banków trzeba zwrócić uwagę na wzrost utworzonych rezerw. Duże zwiększenie nastąpiło w zakresie odpisów z tytułu utraty wartości aktywów finansowych. Pogorszenie jakości aktywów spowodowało, że banki zwiększyły te odpisy o 2 700 mln PLN w ciągu jednego roku, tj. o 30%.

Wynik finansowy netto wyniósł 7 218 mln PLN i był blisko o połowę niższy niż w 2019 roku. To była duża zmiana w ciągu zaledwie jednego roku. Została ona spowodowana głównie trzema czynnikami: obniżeniem dochodów odsetkowych, wzrostem kosztu rezerw oraz wzrostem odpisów na aktywa o obniżonej jakości.

Na koniec analizy wyników za 2020 r. warto jeszcze dodać zastrzeżenie, że analizę wyników przygotowano na podstawie danych zbiorczych z początku marca 2021 r. Należy to zrobić, gdyż w 2019 r. wstępnie zaraportowane wyniki przez banki istotnie różniły się od finalnych rezultatów sektora. Ta różnica wyniosła wówczas prawie 1 mld PLN mimo istnienia wówczas lepszych warunków makroekonomicznych. Taka zmiana w tym roku przy mniejszych rozmiarach nominalnych wyników finansowych ważyłaby więcej, a biorąc pod uwagę uwarunkowania może ona równie dobrze być większa – czytamy w raporcie WIB.

Co czeka sektor bankowy w 2021 roku?

Podsumowując szanse i zagrożenia całej polskiej bankowości, można stwierdzić, że sektorowi bankowemu przyjdzie funkcjonować w okolicznościach, które nie będą łatwe. Skala wyzwań jest naprawdę znacząca. Dodatkowo słabsza sytuacja makroekonomiczna powoduje, że gorsze otoczenie regulacyjne nie może być rekompensowane lepszymi wa- runkami makroekonomicznymi prowadzenia biznesu bankowego – prognozują autorzy raportu.

Jeśli dodać do tego nierozwiązany problem walutowych kredytów mieszkaniowych, to można spodziewać się, że w tej sytuacji wskaźniki rentowności sektora będą zapewne słabe. Silne zwiększenie skali odpisów na złe kredyty mogłoby okazać się trudne dla wyników niektórych banków i być może wpływać także na stabilność sektora bankowego jako całości – czytamy w podsumowaniu.

Usługi bankowe będą drożeć

Raport opublikowany przez ZBP zwraca także uwagę na prawdopodobne drożenie usług bankowych. Wspomniana obniżka dochodów odsetkowych będzie powodować, że banki będą musiały zwracać większą uwagę na wzrost dochodów pozaodsetkowych. Tym samym konieczne będzie coraz szersze odchodzenie od darmowych usług bankowych, częstsze pobieranie opłat od świadczonych usług, czy wprowadzanie opłat za utrzymywanie znaczących środków na rachunku bankowym.

Autorzy opracowania odnoszą się również do tak zwanych VAS-ów, czyli value-added service. Chodzi tutaj o różnego rodzaju usługi dodane, niekoniecznie związane z bankowością i finansami. Banki mogą coraz chętniej zwracać się w stronę takich rozwiązań ze względu na potrzebę zwiększania dochodów pozaodsetkowych.