Definicja Fintech to wbrew pozorom skomplikowany i wywołujący kontrowersje temat. M.in. z tych powodów do dzisiaj hasło to nie znalazło swojego opisu w polskiej wersji Wikipedii. Szczególnie duży kłopot encyklopedystom sprawia określenie:
- ram czasowych, zwłaszcza określenia daty lub chociażby dekady, w której zapoczątkował się rozwój FinTechów,
- ustalenie proporcji usług finansowych i rozwiązań technologicznych, które umożliwiałyby precyzyjne określenie, czy dana firma należy do sektora FinTech
W związku z powyższym trudno również oszacować wartość całego sektora w ujęciu makroekonomicznym.
Definicja FinTech – problemy
Najwcześniejsze wzmianki o FinTechu pojawiają się w amerykańskiej prasie na początku lat 80-tych XX wieku. Dotyczyły one rozwiązań polegających na komputeryzacji i masowego stosowania telekomunikacji w bankach i na rynkach finansowych. Część ekspertów uważa, że początków FinTechu należy szukać dużo wcześniej, np. wraz z pojawieniem się pierwszych bankomatów (lata 60-te XX wieku).
Bez wątpienia medialne wyklarowanie pojęcia i dynamiczny rozwój firm z branży FinTech jest silnie skorelowany z rozwojem Internetu (początek lat 90’tych). Pierwsze firmy stricte FinTechowe o zasięgu globalnym pojawiły się wraz z masowym rozprzestrzenianiem się nowych usług online, np. PayPal w 1999 roku, który idealnie sprawdził się na portalach aukcyjnych. Rewolucja FinTech rozpoczęłą się na dobre wraz z masowym upowszechnieniem smartfonów, czyli po 2010 roku.
FinTech – co to jest?
Z uwagi na trudności związane z precyzyjnym określeniem proporcji finansów i technologii wymaganych do nazwania przedsiębiorstwa FinTechem, przy definiowaniu tego pojęcia najczęściej stosuje się kryterium usługowe. Jeśli firma sprzedaje produkty finansowe wykorzystując nowoczesne kanały online – wedle tego ujęcia – spełnia kryterium uznania jej za FinTech.
Problem polega na tym, że samo literalne przeniesienie usługi dostępnej w kanale offline do online’u, z uwagi np. na digitalizację procesu sprzedaży, niekoniecznie musi być „fintechowe” np. sprzedaż płyt w Internecie. Niemniej, już np. sama usługa oferowana przez operatora płatności, może spełniać kryteria FinTechu.
Wszystko co chcielibyście wiedzieć o FinTechu, ale baliście się zapytać
W odróżnieniu od np. sektora metalurgicznego lub motoryzacyjnego, gdzie wskazanie profilu przedsiębiorstwa nie sprawia kłopotów (naturalnym jest, że huta miedzi jest częścią przemysłu metalurgicznego, a dealer samochodów osobowych częścią branży motoryzacyjnej). W tym odniesieniu bank, który działa tylko offline nie będzie FinTechem, ale np. firma informatyczna, która do tego banku dostarcza rozwiązania umożliwiające realizowanie przelewów za pośrednictwem sieci Internet, już FinTechem będzie. Analogicznie i naturalnie producent lodówek, które robione są z aluminium nie spełnia kryteriów do zaklasyfikowania go jako przedstawiciela branży hutniczej.
Polska Cyfrowa, definicja Fintech
Innowacje w usługach finansowych
Irlandzki National Digital Institute Centre w Dublinie definiuje finansowe technologie jako „innowacje w usługach finansowych”. Niestety, pojęcie innowacji samo w sobie również jest trudne do określenia. Dla uproszczenia stosuje się ich rozumienie jako wszelkie nowe rozwiązania wykorzystujące nowoczesne technologie informatyczne do:
- przyspieszenia,
- zabezpieczenia,
- ulepszenia,
- zwiększenia dostępności
- obniżenia kosztów oferowanych przez dany podmiot usług finansowych.
Przyjmuje się, że usług z sektora FinTech niekoniecznie muszą być świadczone w modelu B2C, ale również w formule B2B (w praktyce występują również relacje C2B, C2C, np. pożyczki społecznościowe dla firm).
Wg podziału stosowanego jeszcze w 2012 roku sektor FinTech można było podzielić na trzy zasadnicze obszary:
- Bankowy i ubezpieczeniowy (mobile banking, e-banking, sprzedaż ubezpieczeń w modelu direct lub za pośrednictwem sieci afiliacyjnych)
- Rozwiązania obejmujące analizę danych i optymalizację procesów, doradztwo w zakresie podejmowania decyzji,
- Płatności online i ich zabezpieczenie,
- Ekonomia współdzielenia m.in. carsharing.
W 2016 roku do tych obszarów należy dodać także pożyczki online, gdzie usługi polegające na wycenie online a także wszystkie rozwiązania oparte na blockchainie, identyfikacji biometrycznej oraz głosowej, wykorzystujące sztuczną inteligencję (technologie zbliżone) w procesie sprzedaży lub podejmowania decyzji a także tzw. „Internet rzeczy”. Są to największe trendy w FinTechu.
Ten ostatni polega na implementacji technologii wykorzystywanych w sektorze FinTech wprost do sektora przemysłowego np.
- produkcja lodówek z zintegrowanym oprogramowaniem umożliwiającym automatyczny zakup sprofilowanych przez właściciela produktów żywnościowych przechowywanych w tym urządzeniu w sytuacji wykrycia przez niego ich braku lub prognozowania niedostatku;
- automatyczny kontakt z serwisem w celu naprawy lub zamówienia części eksploatacyjnych przy jednoczesnym dokonaniu płatności w imieniu właściciela, który odpowiednio wcześniej nadał temu urządzeniu stosowne uprawnienie.
Do sektorów FinTech (definicja fintech) w najprostszym ujęciu można zaliczyć:
- obsługę płatności online (Payu, Paypal, Blik),
- e-bankowość i bankowość mobilna, ubezpieczenia online (Bzwbk, iPko),
- analiza danych i budowa modeli predekcyjnych używanych w procesie płatności lub realizacji/finalizacji decyzji mających skutki finansowe, kompresja i przechowywanie danych finansowych (Creditcheck, BIK, Bloomberg)
- pożyczki online (Vivus, Wonga) oraz sieci afiliacyjne (systempartnerski.pl, Aff44)
- rozwiązania komunikacyjne wykorzystujące płatności (Uber, Mytaxi)
- aplikacje wykorzystywane do optymalizacji budżetów domowych/ wydatków, płatności mobilne wykorzystujące HCE, (Apple pay, Android pay)
- porównywarki internetowe i platformy aukcyjne (Ceneo, Allegro, e-bay),
- kantory internetowe (Cinkciarz, Walutomat),
- pożyczki peer-to-peer (Kokos),
- przedsiębiorstwa implementujące i wykorzystujące rozwiązania oparte o blockchain (inPay)
- Porównywarki pożyczek (pozyczkaportal.pl, loando.pl)
FinTech a startupy
Definicja Fintech a start-upy. Często miano FinTechów stosuje się jako synonim do startupów. Jest to błąd. Startup to firma będąca w pierwszej fazie rozwoju, w organizacji biznesu, tworząca dopiero produkt lub kanał sprzedaży i najczęściej poszukująca finansowania. W tym rozumieniu nie każdy startup jest FinTechem i odwrotnie.
Przyjmijmy, że startup funkcjonuje w tradycyjnym modelu, np. jest to kwiaciarnia ze stroną internetową umożliwiającą sprzedaż i dostarczenie kwiatów w danym regionie. Nie można go wtedy określić mianem FinTech, bo żadna z jego rdzennych funkcji nie opiera się na wykorzystaniu finansów i technologii (każda firma powinna zarabiać, a większość powinna dawać możliwość sprzedaży danych usług online).
Z drugiej strony duży bank funkcjonujący na rynku od kilkudziesięciu lat w żadnym wypadku nie może być określony mianem start-upu, ale jeśli jest on producentem usług finansowo-technologicznych (np. opracował nowy model płatności stosowany przez w/w kwiaciarnię i dostarcza api do tej usługi), to jak najbardziej spełnia kryterium definicji Fintech.
Czytaj także: Polski FinTech Loando wchodzi na rynek rosyjski ze swoją porównywarką
Wartość sektora FinTech w Polsce
Globalnie sektor FinTech w III. kw. 2016 roku wyceniany jest na ok. 100 mld dolarów i ciągle rośnie (włączając Chiny i tamtejsze p2p). To niestety, biorąc pod uwagę kłopoty z definiowanie FinTechów, są tylko luźne szacunki. O skali dynamiki rozwoju może świadczyć fakt, że w 2014 roku wartość inwestycji w sektor FinTech na świecie wynosiła ok. 15 mld dolarów. Coraz więcej osób korzysta z FinTechów.
Polskie banki wiodą prym w rozwoju sektora FinTech w Polsce. Gdyby w szacunkach wartości uwzględnić wycenę każdej instytucji bankowej posiadającej aplikację mobilną do konta, to łączna wycena polskiego sektora musiałaby przekroczyć 100 mld dolarów, ale miałaby wówczas mocno kontrowersyjny charakter. W państwach, gdzie sektor bankowy jest mniej rozwinięty szczególnie unika się stosowania definicji fintech w odniesieniu do nawet bardzo cyfrowych banków (ogólnie podmiotów z licencją bankową). Takie ujęcie nie tylko ogranicza, ale stwarza też szereg problemów semantycznych.
Nie wzbudzająca kontrowersji wycena opierająca się na wielkości inwestycji w rozwiązania i produkty bezsprzecznie FinTechowe waha się od 12 mld zł do 40 mld zł (przy maksymalnej wartości włączane są kantory internetowe, instytucje pożyczkowe, it-services i niektóre elementy sektora bankowego).
Przy największym poziomie wyceny polski sektor FinTech pod względem wartości byłby 4. największym w Europie– po brytyjskim, niemieckim i francuskim. Z szacunkowych danych zebranych na podstawie sprawozdań finansowych fintechowych spółek np. Krajowych Instytucji Płatniczych lub lendtechów (digital lending, firmy pożyczkowe) wynika, że zysk netto całego niebankowego sektora fintech w Polsce w 2017 roku to ok. 500 mln zł.
Niestety, brak oficjalnych opracowań i raportów wspieranych przez sektor publiczny sprawia, że polskie zasługi w rozwoju sektora FinTech (oraz jego potencjalna wartość) pomijane są w większości raportów o światowym zasięgu. Musimy cierpliwie zaczekać, aż „fintech” zostanie włączony do PKD a następnie na tej podstawie pojawią się opracowania GUS-u i Eurostatu. Do tego jednak potrzebna jest uniwersalna definicja fintech zaakceptowana na poziomie unijnym.
Poniżej przedstawiamy infografikę, która w przejrzysty sposób obrazuje statystyki na temat sektora FinTech w Polsce i na świecie.
Portal Fintek.pl planuje publikację raportu o sektorze fintech w I kw 2018 roku. Zainteresowane fintechy zapraszamy do współpracy.
Definicja Fintech występuje głównie w portalach anglojęzycznych m.in. tutaj.
Ostatnie podcasty